Ο πόλεμος του '40
- Λεπτομέρειες
- Κατηγορία: ΟΜΙΛΙΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ
- Δημοσιεύτηκε στις Πέμπτη, 24 Οκτωβρίου 2013 13:52
- Γράφτηκε από τον/την Super User
- Εμφανίσεις: 1699
Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ '40- ΕΠΕΤΕΙΑΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ.
Ο χρόνος, ως αξιολογικό κριτήριο ιστορικών γεγονότων ,είναι έννοια αμφιλεγόμενη. Ενώ δηλαδή εξουδετερώνει προοδευτικά την υποκειμενική κρίση, ταυτόχρονα ,ως
γέρων φθονερός
και των έργων εχθρός
και πάσης μνήμης ,όπως λέει ο Κάλβος, αποδυναμώνει την ιστορική μνήμη και αμβλύνει το εθνικό αισθητήριο. Για αυτό εκδηλώσεις σαν αυτή έχουν ουσιαστικό λόγο στην ευρύτερη παιδεία ?ας, αρκεί να υπερβαίνον την τυπικότητα και να αποτινάσσουν την αδιαφορία.
Εβδομήντα τρία χρόνια ,λοιπόν ,από το εθνικό εκείνο εωθινό εγερτήριο της 28ης Οκτωβρίου 1940,απαλλαγμένοι από κάθε νοσηρή ιδεολογία και κάθε εθνικό ναρκισσισμό, θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε τα γεγονότα εκείνα και, όσο γίνεται πιο σύντομα ,να αποτιμήσουμε τη σημασία τους τόσο για την πατρίδα μας ,όσο και για τον ευρύτερο ,Ευρωπαϊκό τουλάχιστον, χώρο.
'Ή μάχη της Ελλάδος" ,όπως είναι γνωστός ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος στην πολεμική ιστοριογραφία ,εντάσσεται στα πλαίσια του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου. Ο πόλεμος αυτός ,που άρχισε το 1939 και τελείωσε το 1945 ,είναι προϊόν της κρατούσης τότε δυναμικής φιλοσοφίας του "υπερανθρώπου", των απολυταρχικών ιδεολογιών και του μιλιταριστικού πνεύματος. Κατά τη διάρκεια των έξι ετών η ανθρωπότητα εθρήνησε εκατόμβες θυμάτων ,έζησε πρωτοφανείς αγριότητες ,υπέστη ανυπολόγιστες υλικές ζημιές και προπαντός είδε να καταρρακώνονται θεμελιώδεις ανθρώπινες αξίες.
Αμέσως σχεδόν μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο κάνουν την εμφάνισήτους στον Ευρωπαϊκό χώρο δύο αυτάδελφα ιδεολογικά συστήματα: O ναζισμός και ο φασισμός, τα οποία υπό την καθοδήγηση των διαβόητων ηγετών τους :Χίτλερ και Μουσολίνι αντίστοιχα, συγκροτούν τον άξονα Βερολίνου-Ρώμης και με τη βία επιχειρούν να επιβάλουν μια νέα τάξη πραγμάτων.
Η Ελλάδα του μεσοπολέμου είναι από κάθε άποψη ανέτιμη , αλλά και απρόθυμη να εμπλακεί σε νέες πολεμικές συρράξεις Προερχόμενη από δύο αλλεπάλληλους πολέμους, επωμισμένη το βάρος της Μικρασιατικής καταστροφής και ταλαιπωρημένη από μια πολυκύμαντη πολιτική αστάθεια ,φτάνει στις παραμονές του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου με εξαντλημένη οικονομία ,με αποδιοργανωμένη διοίκηση και προπαντός με ασαφείς αμυντικούς προσανατολισμούς. Κάτω από αυτές τις συνθήκες ,η εξωτερική πολιτική της Ελλάδος υιοθετεί ,ως διπλωματική τακτική ,την αξιοπρεπή ουδετερότητα. 'Έτσι, όταν η Γερμανία ,το Σεπτέμβριο του 1939 ,εισβάλλει στην Πολωνία ,η χώρα μας προσπαθεί με κάθε τρόπο "να διατηρήσει τη φτωχή της ευτυχία σε μια γωνία απυρόβλητη και τιμία". Δεν προκαλεί κανένα και δεν απαντά στην πρόκληση κανενός. 'Έίχομεν επιβάλει σιγήν και εις αυτούς τους παλμούς τις καρδίας μας" γράφει ο αρθρογράφος της "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ", Γεώργιος Βλάχος.
Και όμως ,παρά τη συνεπή και διακριτική ουδετερότητά της ,η Ελλάδα, κατά την αυγή εκείνη της 28ης Οκτωβρίου ,δέχτηκε, κατά τον πλέον ανέντιμο τρόπο, το χτύπημα του Ιταλικού στιλέτου. "Και το δέχτηκε με το μέτωπο ψηλά με το στήθος ανοιχτό και προτεταμένο ..... με αδάμαστον ψυχικήν ρώμην αποφασισμένη να πεθάνει.,χωρίς να πρέπει και χωρίς να το θέλει.
Δεν είχε περάσει καν η τρίωρη προθεσμία που είχε θέσει ο Ιταλός πρεσβευτής στον Έλληνα πρωθυπουργό να δώσουμε "γην και ύδωρ» και οι Ελληνικές φλέβες είχαν κιόλας ανοίξει και με το άλικο αίμα τους πότιζαν τη μαρτυρική γη των Ηπειρωτικών βουνών.
Η Ελλάδα εκείνη την ευλογημένη ώρα της 28ης Οκτωβρίου εξύπνησεν Έθνος. Χωρίς ιδεολογικές ρωγμές, χωρίς πολιτικές' αντιθέσεις, χωρίς ατομικές φιλοδοξίες. Καμιά ραθυμία στο εθνικό προσκλητήριο, καμιά αμφιβολία για τη νίκη. Όλοι απ' όλες τις γωνιές της Ελλάδας για την τιμή και το χρέος. Εκείνη την ημέρα ο καθένας γίνηκε πρώτα Έλληνας κι έπειτα άνθρωπος. Πρώτα Έλληνας κι' έπειτα οικογενειάρχης. Πρώτα Έλληνας κι' έπειτα οτιδήποτε άλλο, 'Ανεκλάλητο μεγαλείο καθολικής ανάστασης. Πολιτική ηγεσία, Εκκλησία, πνευματικοί άνθρωποι, εργάτες, αγρότες, ναυτικοί, όλοι σ? ένα σύψυχο αρμονικό σύνολο μέσα απ?το οποίο ξεπήδησε και δια στόματος του τότε πρωθυπουργού Ιωάννη Μεταξά εκφράστηκε η γιγάντια άρνηση, ΟΧΙ! Η απάντηση αυτή θα περάσει αργότερα στην ιστορία ως θρύλος και σύμβολο ανθρώπινης αξιοπρέπειας, αγωνιστικής διάθεσης και αρετής ενός λαού αποφασισμένου να ζήσει ή να πεθάνει συνεπής στην τρισχιλιετή ιστορία του και πιστός στην καθυβρισμένη Μεγαλόχαρη της Τήνου, την άοπλη οδηγήτρια της φυλής μας. τη σκέπη των μαχητών μας.
Η Αθήναι και σε λίγο ολόκληρη η Ελλάδα, ζει σε μια φρενίτιδα σ? ένα μεθύσι. Ο λαός υπερακοντίζει τους ηγέτες του σε ενθουσιασμό. Ο Μεταξάς ,τη δεύτερη κι? όλας μέρα του πολέμου, θα σημειώσει στο ημερολόγιό του:
"Με ανησυχεί η υπεραισιόδοξος Κοινή Γνώμη".
Το πνεύμα αυτό, καθώς οι πρώτα σχηματισμοί κατευθύνονται προς την -Ήπειρο, ακροπατώντας στις κορυφές των βορειοηπειρωτικών βουνών, οδηγεί τον ελληνικό στρατό από νίκη σε νίκη. Σε διάστημα δύο μόλις μηνών ο ελληνικός στρατός απωθεί τον ιταμό εισβολέα και απελευθερώνει τη μία μετά την άλλη πόλεις και χωριά της Βορείου Ηπείρου .Κορυτσά, Αργυρόκαστρο, Χειμάρα, Άγιοι Σαράντα αναπνέουν και πάλι ελεύθερα.. Ξεδιπλώνονται και πάλι στον αέρα οι ελληνικές σημαίες, ξαναβγαίνουν στο φώς σκονισμένα εικονίσματα, ξαναχτυπούν και πάλι χαρμόσυνα οι καμπάνες.
Αυτό όμως πού δεν κατάφεραν οι φαιδροί "Λαζαρόνοι" με τους επίλεκτους αλπινιστές τους και τους ατσαλένιους κενταύρους,το πέτυχε ο πρωτοφανής και αδυσώπητος εκείνος χειμώνας του '40·'41, ο οποίος σε συνδυασμό με την έλλειψη πυρομαχικών και εφοδίων, την αδυναμία περίθαλψης και μεταφοράς των τραυματιών και προπαντός με τη μεταστροφή της αγγλικής στάσης έναντι της Ελλάδας, οδήγησε τη νικηφόρο προέλαση του στρατού μας σε αμυντική στασιμότητα. Παρά ταύτα η εαρινή επίθεση των Ιταλών, το Μάρτιο του 1941, βρήκε και πάλι τις μάχιμες δυνάμεις μας στις θέσεις τους με το ίδιο ακμαίο φρόνημα, αποφασισμένες να γελοιοποιήσουν τους κορδακισμούς του επίδοξου κατακτητή.
Αν όμως ο πόλεμος του '40 είχε τελειώσει εδώ ,δύσκολα θα διεκδικούσε τον τίτλο του "Έπους'" Εκείνο που ,χωρίς άλλο, τον ανέδειξε σε κορυφαίο γεγονός της νεοελληνικής ιστορίας είναι ότι η Ελλάδα, μόνη αυτή, είχε το θλιβερό προνόμιο να αντιμετωπίσει διαδοχικά και τους δύο σιδηρούς βραχίονες τουπολεμικού άξονα.
Ο Χίτλερ, μπροστά στον κίνδυνο να χάσει τη μάχη του χρόνου αποφασίζει να επέμβει στη Βαλκανική. Υπό την απειλή του πολέμου υποχρεώνει τις βαλκανικές χώρες τη μία μετά την άλλη να υπογράψουν σύμφωνο υποταγής .Η Ελλάδα ,μόνη και πάλι, ενώπιον της Ι στορίας. Έτσι την αυγή της 6ης Απριλίου 1941, σχεδόν ταυτόχρονα με την επίδοση πολεμικής διακοίνωσης, ο γερμανικός στρατός προσβάλλει τις ελληνικές προφυλακές κατά μήκος της αμυντικής γραμμής στα Μακεδονικά βουνά. Κι? εδώ όμως το ίδιο σκηνικό ?. Το ίδιο ψυχικό μεγαλείο .. Η ίδια απάντηση: ΟΧΙ!
«Οι Έλληνες»-είχε πει κάποτε ο Γεώργιος Παπανδρέου-"δεν κάνουν επιλογή τυράννων, αρνούνται την τυραννίαν."
Τώρα όμως η Ελλάδα, αιμάσσουσα δεν έχει να αντιτάξει στο νέο εισβολέα παρά ευψυχίακαι σύμβολα νίκης: Τους τραυματίες πρωταγωνιστές της Μοράβας, της Τρεμπεσίνας, της Κλεισούρας και του Πόγραδετς, τα άταφα ακόμη κουφάρια, που αρνούνται να υποκύψουν στην αποσύνθεση, τα λευκάζοντα κόκαλα των προγόνων της, αείφωτους πυρσούς, φραγμό στο δρόμο της πιο σιδηρόφρακτης μεραρχίας του τρίτου Ράιχ.
\ Αυτά, δεν είναι πόλεμοι είναι θαύματα .. , j
Η Ελλάδα φαίνεται να έχει αδυναμία στους αριθμητικώς υπολογισμούς , όταν πρόκειται να υπερασπίσει την τιμή της. Γι'αυτό ακριβώς το έπος του ?40-?41 είναι μια πράξη τιμής, η οποία ανοίγει έκτοτε μια βαθειά προοπτική για την ιστορική ύπαρξη της φυλής μας.
Ο Ελληνοϊταλικός πόλεμος, όπως κάθε ιστορικό γεγονός, δε χρειάστηκε τη γνώμη των ανθρώπων της εποχής του. Η ιστορία, μετά από μισό και πλέον αιώνα, ως αδέκαστη θέμιδα έκρινε τελεσίδικα, πιστεύουμε, το νέο αυτό ιστορικό θαύμα, χωρίς ωστόσο να αφαιρεί από κανένα το δικαίωμα να έχει ιστορικό λόγο. Το έπος του '40, παρά τα δεινά που εσώρευσε στην πατρίδα μας, υπήρξε γεγονός αποφασιστικής σημασίας για την επιβεβαίωση της ιστορικής μας ταυτότητας .χαλύβδωσε τη θέληση τουλαού, ενίσχυσε την αυτοπεποίθησή του, και του εξασφάλισε ένα ακόμη βάθρο απ' όπου μπορεί να διεκδικήσει τα δικαιώματά του.
Ο αντίκτυπος όμως της πρώτης ουσιαστικά αντίστασης κατά του άξονα δεν περιορίστηκε στα εθνικά μας όρια. Η πρώτη έκπληξη μεταβάλλεται σε παγκόσμιο θαυμασμό. Η Ευρώπη αφυπνίζεται. Οι υποταγμένοι λαοί ελπίζουν. Η Μεγάλη Βρετανία, κατάπληκτη, επωμίζεται τη συνέχιση του αγώνα, και η τότε Σοβιετική ένωση οργανώνει την άμυνά της, Υπό ευρύτερη θεώρηση, η αυτοθυσία της Ελλάδας συνέβαλε αποφασιστικά στη σωτηρία της Ευρώπης από την τυραννία του ιδεολογικού δυναμισμού, και βοήθησε στην επαναφορά των πληγωμένων αξιών στην υπαρξιακή τους διάσταση, γεγονός που επηρέασε ευεργετικά το σύγχρονο Ευρωπαϊκό πολιτισμό.
Εβδομήντα τρία χρόνια από τότε το πολιτικό τοπίο της Ευρώπης είναι εντελώς διαφορετικό. Οι ολοκληρωτές ιδεολογίες κατέρρευσαν. Τα διαχωριστικά τείχη κατέπεσαν, ο ψυχρός πόλεμος είναι θλιβερό παρελθόν. Νέοι πολιτικοί, οικονομικοί και στρατιωτικοί συνασπισμοί υπόσχονται στους Ευρωπαϊκούς λαούς ειρήνη και οικονομική ανάπτυξη. Η Ελλάδα δικαιωματικά και ,κατά τη γνώμη μας ορθά, συμμετέχει σ? όλους αυτούς, προσφέροντας και απολαμβάνοντας. Πρέπει όμως να σημειώσουμε ότι η στάση της Ευρώπης απέναντι στα Εθνικά μας, κυρίως θέματα, και τα εντελώς πρόσφατα γεγονότα στο βαλκανικό χώρο, φέρνουν στο φως τον υφέρποντα κυνισμό των υπερδυνάμεων προς τους αριθμητικά ,μικρούς λαούς, αλλά και την απροσχημάτιστη εμπάθειά τους προς την πατρίδα μας. Όλη εκείνη η μεγαλόστομη παγκόσμια υμνολογία πολέμαρχων και μη ηγετών του κόσμου, υπουργών, βουλευτών, ανθρώπων των γραμμάτων, εφημερίδων, ραδιοσταθμών ηχούν σήμερα προσβλητικά στ? αυτιά μας και μοιάζουν φραστικό πολτό ανούσιο και εμετικό, ανάξιο κάθε ανάμνησης και αναφοράς.
Το πνεύμα του '40 φτάνει σε μας σήμερα ως εθνική επιταγή να αξιοποιήσουμε δημιουργικά τις αρετές μας, αλλά και τη θυσία εκείνων που το δημιούργησαν, και που ίσως κάποιοι ακόμη κινούνται ανάμεσά μας μ' ένα δεκανίκι, μι ένα ξύλινο χέρι, μ' ένα γυάλινο μάτι, ή έστω με μία κονκάρδα στο πέτο. Ας μη θεωρηθεί περιδεής κινδυνολογία, ο κυριότερος εχθρός σ' αυτή τη δημιουργική μας επιδίωξη εντοπίζεται στα άκρα του ιστορικού μέτρου: στον άκρατο εθνικισμό, με την έννοια του σωβινισμού, και τον άκριτο διεθνισμό, με την έννοια της αλλοτρίωσης και άρνησης τηςεθνικής μας φυσιογνωμίας. Εμείς, πιστοί στα ιδανικά του πολιτισμού μας, ομόψυχοι όπως τότε, ας συνεχίσουμε την ιστορική μας πορεία, βέβαιοι ότι πράττουμε το καθήκον μας προς τον μαρτυρικό, αλλ? ένδοξο αυτό τόπο, που λέγεται Ελλάδα και που, όπως λέει ο Μαβίλης, " Το μεγαλείο της βασίλεμα δεν έχει ".-
Ομιλία: Καράμπαλη Δήμητρα
Ακολουθεί απόσπασμα από το Άξιον Εστί του Οδυσσέα Ελύτη
